همچنین بردن مال دیگری مستلزم تحقق دو چیز است:
- ورود ضرر مالی به قربانی از شخص حقیقیای حقوقی
- انتفاع مالی کلاهبردار یا شخص موردنظر وی
این دو شرط فوق لازم و ملزوم هم میباشند و با انتفاع هرکدام فعل مصداق کلاهبرداری نمیباشد.
شروع به جرم کلاهبرداری
مجرم قصد ارتکاب جرم و عملیات و اقداماتی که فقط مقدمه جرم بوده و ارتباط مستقیم با وقوع جرم نداشته باشد شروع به جرم نبوده و از این جهت قابل مجازات نیست.لذا در شروع به کلاهبرداری میبایستی اقدامات اجرایی توسط به وسایل متقلبانه برای بردن مال دیگری صورت گرفته باشد و فقط قسمت سوم یعنی نتیجه حاصله در عنصر مالی بوقوع نپیوسته و مجرم تحت عنوان شروع به کلاهبرداری تحت تعقیب قرار گرفته و محکوم میشود که تبصره 2 ماده یک قانون تشدید به آن اشاره دارد.
عنصر روانی-برای تحقق جرم کلاهبرداری احراز سوء نیت مرتکب لازم است.به عبارتی قصد خوردن مال دیگری و سوء نیت از ارکان مهم کلاهبرداری محسوب میشود.عنصر روانی این جرم از دو جزء سوء نیت عام و سوء نیت خاص تشکیل میشود.سوء نیت عام یعنی اراده خودآگاه فرد در ارتکاب عمل مجرمانه یعنی عمد در فعل و سوء نیت خاص یعنی قصد بردن مال غیر.مجازات جرم کلاهبرداری مجازات اصلی
مجازاتهای تتمیمی و تبعی
مجازات تبعی،مجازاتی است که به تبع محکومیت و بدون نیاز به ذکر شدن در دادنامه بر مجرم تحمیل میشود و مجازات تتمیمی کیفری است که صرفا در صورت ذکر شدن در حکم دادگاه به محکوم علیه تحمیل میشود.به موجب مواد 19 و 20 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 دادگاه میتواند علاوه بر مجازاتهای اصلی مجرم را از حقوق اجتماعی محروم نماید یا از اقامت در محل معین منع یا در محل معینی مجبور کند یا تبعید نماید.
موارد خاص جرم کلاهبرداری
- ورشکستگی به تقصیر یا تقلب:قانون تعزیرات مصوب 1375 مجازات ورشکسته به تقلب را طبق ماده 670 از یک تا 5 سال حبس و مجازات ورشکسته به تقصیر را طبق ماده 671 از ششماه تا دو سال حبس تعیین کرده است.
- تعدی نسبت به دولت:ماده 599 قانون تعزیرات برای اشخاصی که عهدهدار انجام معامله یا ساختن چیزی یا نظارت یا امر به ساختن آن برای هریک از ادارات و سازمانها و موسسات و شرکتهای دولتی یا وابسته به دولت و دیوان محاسبات عمومی و موسساتی که به کمک مستمر دولت اداره میشوند،میباشند و به واسطه تدلیس در معامله یا تقلب در ساختن آن چیز،نفعی برای خود یا دیگری تحصیل میکنند،مجازات حبس از شش ماه تا 5 سال را تعیین کرده است و به جبران خسارت وارده هم محکوم میشوند.
- دسیسه و مواضعه برای بردن مال غیر:مستند این جرم قانون مجازات اشخاصی که برای بردن مال غیر تبانی مینمایند مصوب 3/5/1307 میباشد.
- انتقال مال غیر بدون مجوز قانونی:قانون راجع به انتقال مال غیر مصوب فروردینماه 1307 مستند قانونی این بزه محسوب میشود.
- معرفی مال دیگری به عوض مال خود:این جرم را قانون مجازات اشخاصی که مال غیر را به عوض مال خود معرفی مینمایند مصوب 31/2/1308 بیان کرده است.
- تبانی در معاملات دولتی:قانون مجازات تبانی در معاملات دولتی مصوب 19/3/1348 مرتکب مجازات میکند که بصورت ماده واحده میباشد.